Diastema – czym jest? Jak leczyć diastemę?

Każdy z nas marzy o pięknym uśmiechu. Równe, białe zęby stały się obecnie kanonem piękna oraz indywidualną wizytówką. Niestety, niektórzy z nas zmagają się z defektami uzębienia. Jednym z nich jest charakterystyczna przerwa między zebami. Szpara między zębami to inaczej diastema. Najczęściej jest to szpara między jedynkami. Na czym polega diastema? Jak wygląda leczenie?

Diastema – co to jest i jak wygląda?

Diastema to nic innego jak przerwa między zębami. Najczęściej obserwuje się ją w obrębie górnych przednich zębów (między górnymi jedynkami).

Diastema w wielu przypadkach stanowi problem natury estetycznej, który nie wymaga leczenia. Niektóre rodzaje diastemy są jednak na tyle zaawansowane, że wymagają odpowiedniej konsultacji. Problem może nie tylko negatywnie wpływać na postrzeganie naszego wyglądu, ale też utrudniać jakość mowy. Zaawansowana diastema może prowadzić do rozwoju chorób przyzębia, co podkreśla znaczenie odpowiedniego leczenia i interwencji stomatologicznej. Jeżeli szpara między jedynkami stanowi dla nas dyskomfort to warto pomyśleć o leczeniu.

Rodzaje diastemy

Ze względu na przyczyny powstania, wyróżnić można trzy rodzaje diastemy:

• diastema prawdziwa,
• diastema rzekoma,
• diastema fizjologiczna.

Diastema prawdziwa jest wynikiem przerostu wędzidełka wargi górnej. Nadmierna ilość tkanki uniemożliwia zbliżenie do siebie przyśrodkowych powierzchni centralnych zębów siecznych górnych. Za przyczynę tego rodzaju uznaje się także nieprawidłowy przyczep wędzidełka.

Diastema rzekoma obserwowana jest w przypadku pacjentów z hipodoncją (brakiem zębów siecznych), mikrodoncją (zmniejszonymi wymiarami zębów siecznych) lub z mesiodensem, czyli obecnością zlokalizowanego centralnie w szczęce stożkowatego zęba nadliczbowego. W przypadku braku siekaczy bocznych, diastema rzekoma również może wystąpić.

Fizjologiczna przerwa między zębami może wynikać ze zmiany pozycji położenia korzenia siekaczy górnych przyśrodkowych. Zmiana miejsca wywołana jest naciskiem na korzenie zębów, którego siła generowana jest podczas wyrzynania się stałych siekaczy bocznych. U dzieci przerwa ta bardzo często obserwowana jest podczas wymiany uzębienia mlecznego na uzębienie stałe.

Klasyfikacja ze względu na kierunek rozsunięcia zębów

Ze względu na kierunek rozsunięcia zębów, wyróżnia się trzy rodzaje diastemy:

• diastema zbieżna;
• diastema rozbieżna;
• diastema równoległa.

Przy diastemie zbieżnej szczyty rozsuniętych zębów skierowane są wzajemnie do siebie, a ich korzenie rozsunięte.

Diastema rozbieżna charakteryzuje się rozsunięciem koron, a skierowaniem ku sobie korzeni siekaczy.

W diastemie równoległej obserwujemy równoległe ułożenie powierzchni siekaczy.

Diastema przyczyny powstawania, w tym przerostu wędzidełka wargi górnej

Wielu pacjentów zastanawia się, jakie są przyczyny diastemy. Najczęściej szpara między zębami jest efektem genów, na które w żaden sposób nie mamy wpływu.

Przerwa pomiędzy zębami może wynikać z przerostu wędzidełka wargi górnej. Nadmierna ilość tkanki powoduje rozejście się centralnych zębów siecznych, przyczyniając do powstania w centralnej części uśmiechu uporczywej luki. Szpara między jedynkami jest przyczyną ukrywania uśmiechu.

Przyczyny powstania diastemy mogą także wynikać z niepoprawnych rozmiarów i kształtów uzębienia. W przypadku, gdy górne przednie zęby mają zmniejszony wymiar poprzeczny, również możemy mieć doczynienia z uporczywą wadą. Najczęściej sytuacja taka jest fizjologią – kształt zębów wynika z osobniczej anatomii każdego z nas.

U niektórych pacjentów za charakterystyczną przerwę między zębami odpowiada mesiodens, czyli nadliczbowy ząb o charakterystycznym, stożkowatym kształcie. Co ciekawe zaburzenie to prawie dwukrotnie częściej występuje u mężczyzn niż u kobiet!

Przyczyny powstania szpary między zębami można także upatrywać w wypadkach lub urazach, na skutek których doszło do przemieszczenia się zębów siecznych.

Sposoby leczenia diastemy

Leczenie diastemy uzależnione jest głównie od przyczyny jej powstawania. Jednym z powszechnych sposobów leczenia diastemy jest użycie aparatu ortodontycznego. W zależności od etiologii, a także zaawansowania wady, metody leczenia diastemy mogą się od siebie znacząco różnić, w tym zastosowanie aparatu ortodontycznego. Wdrożenie leczenia ortodontycznego jest kluczowe dla skutecznego zamknięcia przerwy między zębami. W każdym przypadku są one dobierane indywidualnie do każdego pacjenta, uwzględniając przy tym stan jamy ustnej, panujące warunki zgryzowe, a także oczekiwania co do wyglądu przyszłego uzębienia! Wdrożenie odpowiedniego leczenia jest niezbędne, aby zapobiec poważnym problemom zdrowotnym związanym z przyzębiem oraz wadami wymowy. Jeżeli przyczyną jest przerost wędzidełka warto wykonać podcinanie wędzidełka. Dobrze jeśli stomatolog dziecięcy zwróci na to uwagę rodzicowi podczas przeglądu stomatologicznego dziecka.

Ortodontyczne leczenie diastemy

Leczenie diastemy aparatem ortodontycznym jest idealnym rozwiązaniem dla wszystkich pacjentów, którym zależy na utrzymaniu w pełni naturalnego uzębienia. Podczas leczenia zęby zmieniają swoje położenie i wzajemnie się do siebie zbliżają. W efekcie pacjent uzyskuje diametralną poprawę uśmiechu, bez jakiejkolwiek ingerencji w tkanki twarde zęba!

Odpowiedź na to, jak leczyć ortodontycznie diastemę, uzależniona jest między innymi od położenia korzeni centralnych siekaczy górnych. Leczenie aparatem jest najtrudniejsze w przypadku diastemy zbieżnej. Mimo, że korony zębów znajdują się w bliskiej odległości, korzenie znajdują się w znacznie większym wzajemnym rozstawieniu. Aby uzyskać oczekiwaną pozycję muszą pokonać znaczną drogę oporu podczas leczenia ortodontycznego. Zamykanie diastemy rozbieżnej jest znacznie mniej skomplikowane. Leczenie trwa zwykle krócej, może być także skutecznie przeprowadzone przy wykorzystaniu aparatów ruchomych.

Do zamknięcia przerwy między zębami coraz chętniej wykorzystuje się nakładki ortodontyczne, czyli przezroczyste aparaty. Ta nowoczesna forma leczenia zapewnia pełną dyskrecję, dzięki czemu pacjenci zachowują pełen komfort.

Warto pamiętać, że leczenie ortodontyczne diastemy wymaga dodatkowego zastosowania odpowiedniej retencji. Konieczne jest także regularne odbywanie wizyt kontrolnych.

Diastema, a leczenie protetyczne

Wielu pacjentów szuka rozwiązania, dzięki któremu mogliby usunąć defekt estetyczny, a jednocześnie uchronić się przed aparatem ortodontycznym. Dla części z nich idealnym rozwiązaniem będzie leczenie protetyczne. W leczeniu wykorzystuje się najczęściej licówki oraz korony zębowe. Z ich pomocą wada estetyczna może być skutecznie zamaskowana. Niestety – w przypadku korony czy licówki leczenie przebiega w sposób inwazyjny i wymaga szlifowania naturalnych tkanek zęba. Dlatego jeśli chcemy wykonać korony, mosty protetyczne czy licówki powinniśmy wybrać dobrego dentystę, który szlifuje zęby minimalnie inwazyjnie pod mikroskopem stomatologicznym lub wykona licówki bez preparacji zębów.

Diastema, a licówki kompozytowe

Zamykanie przerwy między zębami może odbywać się za pomocą narzędzi stomatologii estetycznej. Diastema kompozyt – to połączenie pozwoli na usunięcie defektu już podczas jednej wizyty. Za pomocą nowoczesnych materiałów odtwórczych lekarz dentysta może nadbudować część korony zęba, powodując tym samym zbliżenie zębów do siebie.

Wypełnienie szpary między zębami

Taka forma leczenie doskonale sprawdzi się w przypadku pacjentów, którzy nie chcą na zawsze żegnać się z nietypową cechą – w każdej chwili zęby mogą wrócić do swojego naturalnego wyglądu. Po usunięciu kompozytu z powrotem będzie szpara między zębami.

Kompozytowe usunięcie diastemy pozwala na szybkie uzyskanie wymarzonych efektów. Należy pamiętać, że taka forma leczenia wymaga także odpowiednich zachować ze strony pacjenta. Kompozyt jest materiałem który z czasem ulega zużyciu. Dodatkowo obserwuje się skłonność do jego przebarwień. Osoby, które zdecydowały się na kompozytową odbudowę zębów, muszą pamiętać o przestrzeganiu białej diety. Dodatkowo regularnie należy stawiać się na wizyty kontrolne i zabiegi higienizacyjne, stanowiące podstawę do oceny jakości oraz szczelności wypełnień.

Powikłania nieleczonej diastemy

Nieleczona diastema może być przyczyną wielu poważnych schorzeń. Wada może przyczyniać się do obciążenia przyzębia, powodując tym samym jego nawracające stany zapalne. Dodatkowo u części pacjentów może przyczyniać się do wad wymowy, których leczenie wymaga najczęściej specjalistycznej konsultacji logopedycznej.

Diastema fizjologiczna dziecka

Wielu rodziców zastanawia się, czy charakterystyczna przerwa między zębami ich dziecka wymaga szczególnej diagnostyki. U maluchów szparowatości są fizjologiczną normą, która zazwyczaj zanika wraz z wiekiem. Jeśli ząbkowanie i wymiana uzębienia z mlecznego na stałe przebiega w prawidłowy sposób, zęby będą stopniowo zbliżały się do siebie. Jeśli w uzębieniu naszego malucha zauważamy inne niepokojące cechy, warto skorzystać z konsultacji ortodontycznej. Pamiętajmy jednocześnie, aby dziecko było pod stałą opieką stomatologa. Jeżeli szpara miedzy zębami powstała przez wędzidełko wargi górnej to im szybciej przeprowadzi się podcięcie wędzidełka tym lepiej.

Źródła:

1. OESTERLE, L.J. and SHELLHART, W.C. (1999). MAXILLARY MIDLINE DIASTEMAS: A LOOK AT THE CAUSES. The Journal of the American Dental Association, 130(1), pp.85–94. doi:https://doi.org/10.14219/jada.archive.1999.0033;
2. Kumar, N. and Daigavane, P. (2022). Midline Diastema Closure Using an M Spring in a Young Adult: A Case Report. Cureus. doi:https://doi.org/10.7759/cureus.30777;