Amalgamat, plomby amalgamatowe – czy są bezpieczne dla zdrowia i jak wygląda usuwanie wypełnień amalgamatowych.

Już od wielu lat w stomatologii możemy spotkać się ze stwierdzeniem, że amalgamat, a właściwie plomby amalgamatowe stanowią zagrożenie dla zdrowia pacjentów. Tezę tą w głównej mierze ma potwierdzać sam skład wypełnień amalgamatowych. Plomba amalgamatowa ma w sobie rtęć, która jest przecież substancją bardzo niebezpieczną dla naszego zdrowia.

Niektórzy twierdzą, że plomby amalgamatowe uwalniają rtęć. Ta rtęć kumuluje się w organizmie, a z czasem wysokie stężenie rtęci wywołuje tzw. zatrucie rtęcią, które stanowi zagrożenie zarówno dla zdrowia jak i życia. Mimo to plomby amalgamatowe (znane również jako srebrne plomby), które powstają z połączenia takich składników jak srebro, cyna, miedź, cynk i rtęć, były powszechnie stosowane w gabinetach dentystycznych na NFZ. Prowadzone do tej pory badania dotyczące tego czy plomby amalgamatowe są szkodliwe, nie są do końca jednoznaczne. Dlatego też wypełnienia amalgamatowe mają zarówno swoich przeciwników jak i zwolenników. W tym artykule odpowiadamy na wszystkie najważniejsze pytania związane z plombami amalgamatowymi, a są to:

• Czy amalgamat zawiera rtęć i czy jest ona szkodliwa dla zdrowia?
• W jaki sposób należy wymieniać stare plomby amalgamatowe?
• Czy usuwanie wypełnień amalgamatowych jest szkodliwe dla naszego zdrowia?
• Czy rtęć uwalnia się z amalgamatów?
• Jakie są rodzaje plomb amalgamatowych?

Jakie są rodzaje plomb amalgamatowych?

Amalgamat – co to jest?

Pierwszym elementem którego opisanie pozwoli nam zrozumieć to jak duża jest szkodliwość plomb amalgamatowych jest zwrócenie uwagi na wypełnienie amalgamatowe stosowane w gabinetach dentystycznych i jakie są ich typy. Czy znasz skład plomb amalgamatowych? Zasadniczo plomby amalgamatowe są wypełnieniami, które tworzy się z połączenia srebra, cyny, miedzi, cynku oraz rtęci. Plomby z rtęcią są ogniwem zapalnym wielu żywych dyskusji w tym temacie. Uwalnianie toksycznej rtęci może być przyczyną wielu, poważnych problemów ze zdrowiem. Plomby amalgamatowe wzbudzają więc słuszne kontrowersje.

Plomba amalgamatowa z fazą gamma 2

Musimy jednak wspomnieć o tym, że na rynku wyróżniamy dwa rodzaje plomb amalgamatowych. Pierwszymi z nich są plomby starej generacji, które w nazewnictwie medycznym znamy pod fachową nazwą: plomba amalgamatowa z fazą gamma 2. Plomby te nie były stosowane w Polsce i szybko odeszły mówiąc kolokwialnie do lamusa co wynika z tego, że charakteryzowały się one bardzo dużą szkodliwością dla zdrowia. Rtęć uwalnia się z amalgamatów z fazą gamma 2 prosto do organizmu, a wysoka zawartość rtęci skutkowała ciężkimi chorobami.

Wypełnienie amalgamatowe bez fazy gamma

Drugim rodzajem plomb jest amalgamat wolny od fazy gamma 2. Ten typ plomb ma charakter kapsułkowy co redukuje uwalnianie toksycznej rtęci. Innymi słowy bezpieczeństwo plomb amalgamatowych wolnych od fazy gamma 2 jest większe.

Czy wypełnienia amalgamatowe są szkodliwe?

Zatem odpowiadając na pytanie czy plomby amalgamatowe są szkodliwe, musimy jasno stwierdzić, że to zależy w głównej mierze od typu wypełnienia. Wszystkie plomby zawierające rtęć to coś czego powinniśmy zdecydowanie unikać, ale określane jako amalgamaty bezpieczne dla zdrowia to jest produkty wolne od fazy gamma-2 wiążą się z mniejszym ryzykiem. Amalgamaty wysokosrebrowe wolne od fazy gamma-2 posiadają 70% srebra, 18% cyny i 12% miedzy. Natomiast amalgamaty niskosrebrowe wolne od fazy gamma-2 zawierają 60% srebra, 28% cyny oraz 11-13% miedzi.

Wypełnienia amalgamatowe – wady?

Niestety ale wady plomb amalgamatowych są naprawdę liczne. Nawet amalgamaty bez fazy gamma-2 mają liczne problemy obok których nie można przejść obojętnie. Trudno więc się dziwić, że osoby z wypełnieniem amalgamatowym w swoich zębach tak często decydują się na usunięcie wypełnienia zawierającego rtęć i zamianę na bardziej estetyczne plomby, które w dodatku są bezpieczne dla zdrowia. Najważniejsze wady plomb amalgamatowych to:

• Możliwość powstania przebarwienia zęba;
• Konieczność usunięcia znacznej ilości zdrowych tkanek zęba pod amalgamat, a tym samym osłabienie jego struktury. Może to przyczynić się do pęknięcia zęba w przyszłości i konieczności uzupełnienia braku zęba implantem.
• Nieestetyczny wygląd – jeżeli interesują was estetyczne plomby, to wypełnienia amalgamatowe odpadają. Są one bowiem widoczne na zębach, a w dodatku z czasem czarnieją, co wygląda bardzo źle;
• Możliwość powstania szczeliny między wypełnieniem a tkankami zęba – rtęć w plombach amalgamatowych, to nie jedyny problem. Amalgamat nie łączy się ze szkliwem i zębiną. W praktyce skutkuje to powstaniem szczelin, które prowadzą do przenikania bakterii pod wypełnienie amalgamatowe co może skutkować powstaniem próchnicy.;
• U osób posiadających plomby amalgamatowe niewskazane jest badanie rezonansem magnetycznym. Dlaczego? Powód jest prosty, rezonans może bowiem powodować wyciek rtęci z plomby.
• Składnik wypełnień amalgamatowych to srebro, cynka, cynk, rtęć itd. innymi słowy są to metale. W praktyce dobrze przewodzą one temperaturę oraz zmieniają swoją objętość pod jej wpływem. Plomby amalgamatowe skutkują więc nadwrażliwością na zimne i gorące napoje oraz posiłki. Ponadto takie zjawisko może być niebezpieczne dla miazgi zęba, a w dodatku wysoka temperatura może doprowadzić do pękania ścianek zębów;
• Plomby amalgamatowe mogą powodować przebarwienia zębów i dziąseł;

Jak widać amalgamaty srebrowo-cynowe mają liczne wady, nie mniej jednak nie możemy przejść obojętnie, obok najważniejszej zalety tego rodzaju wypełnienia. Było ono całkowicie darmowe i refundowane przez NFZ.

Wymiana plomby amalgamatowej – na czym polega usuwanie wypełnienia amalgamatowego?

Zasadniczo udzieliliśmy już odpowiedzi na pytanie czy plomby amalgamatowe są szkodliwe? Teraz musimy opisać kwestie dotyczącą tego na czym polega usunięcie plomb amalgamatowych? Usuwać wypełnienia amalgamatowe powinniśmy jedynie w gabinetach stomatologicznych, które zachowują wszystkie należyte środki ostrożności. Należy bowiem pamiętać, że są to plomby zawierające rtęć, która jest wysoce toksyczna. Musimy więc zadbać o to, żeby nie narażać zarówno pacjenta jak i personelu medycznego na wdychanie trujących oparów rtęci. Większość stomatologów twierdzi, że wymiana plomb amalgamatowych, to zabieg, na który powinniśmy się zdecydować jak tylko mamy jakiekolwiek oznaki odkruszania, szczelin i uwalniania rtęci. Usuwanie plomb z amalgamatu wiąże się z ryzykiem potencjalnych powikłań zwłaszcza, jeżeli gabinet dentystyczny nie zachowuje odpowiednich procedur. Co zatem należy zrobić aby zadbać o swoje zdrowie w należyty sposób? Profesjonalny gabinet dentystyczny powinien postępować według standardów SMART, które są rekomendowane przez IAOMT (International Academy of Oral Medicine & Toxagology – Międzynarodowa Akademia Medycyny Jamy Ustnej i Toksykologii).

Procedury usuwania wypełnienia amalgamatowego – protokół SMART

Jak wspomnieliśmy wcześniej usunięcie plomby amalgamatowej nie jest zadaniem prostym ze względu na wysoką szkodliwość plomb amalgamatowych. Bardzo ważny jest odpowiedni standard usuwania wypełnień amalgamatowych, przy zachowaniu odpowiednich środków ostrożności. Dlatego też stworzony został protokół SMART, który określa jak należy usuwać plomby amalgamatowe. Minimalizuje ryzyko powikłań podczas zabiegu usunięcia plomby amalgamatowej. Protokół SMART zaleca zachowanie następujących środków ostrożności:

• Pomieszczenie w którym stomatolog wymienia plomby amalgamatowe, powinno mieć odpowiednią filtracje powietrza;
• Gabinet dentystyczny powinien posiadać odpowiedni separator, który pozwala na gromadzenie amalgamatu w taki sposób żeby rtęć elementarna nie dostawała się do środowiska;
• Usuwać plomby amalgamatowe powinniśmy dopiero po uprzednim otworzeniu okien w gabinecie. Dzięki temu zmniejszymy poziom rtęci elementarnej w powietrzu;
• Osoby, które przebywają w pomieszczeniu podczas zabiegu usuwania plomb z amalgamatu powinny mieć założone fartuchy ochronne oraz pokrowce;
• Personel powinien korzystać z bezlateksowych, nitrylowych rękawic ochronnych;
• Personel powinien również posiadać specjalne maseczki;
• W czasie zabiegu należy używać dużo wody. Rtęć uwalnia się amalgamatów podczas ich usuwania, a woda pozwoli na znaczne zmniejszenie ilości oparów;
• Amalgamaty powinno się usuwać w możliwe największych kawałkach. Usuwanie rtęci powinno bowiem przebiegać sprawnie i szybko;
• Wymiana plomb amalgamatowych wymaga użycia koferdamu, który pozwala na odizolowanie zęba przez co wysokie stężenie rtęci nie będzie w stanie dostać się do jamy ustnej pacjenta.

Sprzęt i wyposażenie do usuwania plomb z amalgamatu – bezpieczny zabieg

Jeżeli chcemy wymienić plomby amalgamatowe, to udajmy się do gabinetu dentystycznego, który postępuje według opisanego powyżej protokołu SMART. Podczas zabiegu zakłada się wspomniany wcześniej nielateksowy koferdam. Zabezpieczy on nasze tkanki miękkie przed kontaktem z fragmentami amalgamatu. Koferdam musi być użyty i żaden gabinet stosujący protokół SMART nie pozwoli sobie na usuwanie plomb z amalgamatu bez koferdamu. Ponadto podczas tego zabiegu stosuje się również ssak ze specjalną końcówką, która umieszczona nad zębem dodatkowo chroni nas przed oparami rtęci. Amalgamat rozcina się końcówką wolnoobrotową oraz stosuje się elastyczny przewód ssący, który również usuwa szkodliwe drobiny i opary rtęci. Następnie w zależności od ubytku i stanu zęba pacjenta dokonuje się wyboru odpowiedniego materiału na wypełnienie zęba – wypełnia kompozytem bądź czasowo cementem glasjonomerowym.

Wypełnienia amalgamatowe – podsumowanie

Głównym celem tego artykułu było poruszenie szerokiej problematyki wypełnień amalgamatowych, które były stosowane w zabiegach dentystycznych na NFZ. Jak można zauważyć wypełnienia amalgamatowe stosowane w zabiegach dentystycznych to nie jest dobry wybór. Nie zalecamy stosowania wypełnień amalgamatowych z kilku powodów. Opracowanie zęba pod wypełnienie amalgamatem jest agresywne, wobec czego pozostają jedynie cienkie ścianki zęba leczonego. Wpływa to na znaczne osłabienie zęba. Jednocześnie rtęć, to składnik wypełnień amalgamatowych, który wzbudza zdecydowanie największe kontrowersje w tym temacie, gdyż metal ten jest bardzo toksyczny. Innymi słowy bezpieczeństwo plomb amalgamatowych, nawet tych nowoczesnych bez fazy gamma-2 pozostawia wiele do życzenia. Na szczęście wymienić plomby amalgamatowe może gabinet dentystyczny wyposażony w odpowiednie narzędzia pozwalające na bezpieczne usuwanie rtęci. Pamiętajmy jednak o tym, że osoby z wypełnieniem amalgamatowym powinny najpierw przejść dokładne badanie stomatologiczne i konsultację.

Wypełnienie amalgamatowe – najczęściej zadawane pytania

Ostatnim elementem na który chcemy zwrócić uwagę w tym artykule są najczęściej zadawane pytania w związku z wypełnieniami amalgamatowymi. Prezentujemy je poniżej:

Czy rtęć uwalnia się z amalgamatów?

Wiele badań w tym temacie wskazało jednoznacznie na fakt, że wypełnienia amalgamatowe są w gruncie rzeczy bezpieczne. Nie mniej jednak rtęć kumuluje w organizmie dlatego, że w niewielkiej ilości jest ona uwalniana z tego typu plomb, co może skutkować poważnymi schorzeniami zdrowotnymi.

Kiedy wypełnienie z amalgamatu uwalnia rtęć?

W największym stopniu toksyczną rtęć uwalnia odkruszanie się tego typu wypełnień. Doświadczony stomatolog powinien podczas przeglądu stomatologicznego zwrócić uwagę na ich pękanie. Jest to szczególnie ważne w przypadku kobiet ciężarnych i matek karmiących.

Czy w czasie usuwania plomb z amalgamatu może dojść do zatrucia organizmu?

Emitowanie oparów rtęci w czasie zabiegu bez przestrzegania procedury smart to norma. Jeżeli jednak gabinet dysponuje odpowiednim sprzętem i w dodatku działa zgodnie z opisanym powyżej protokołem SMART, to zasadniczo ryzyko zakażenia rtęcią spada do minimum.

Co robić ze srebrnymi plombami? Czy usuwać wypełnienia amalgamatowe?

Dentyści są w tej kwestii raczej zgodni. Na usunięcie plomby amalgamatowej powinniśmy się zdecydować w sytuacji, kiedy zajdzie taka potrzeba czyli np. plomba ulegnie uszkodzeniu, rozszczelnieniu, odkruszeniu lub została założona bez anatomicznego kształtu zęba, czyli „na płasko”. Nie powinniśmy w tej kwestii kierować się tylko i wyłącznie tym, że posiadamy amalgamat. Ryzyko powikłań jest wprawdzie bardzo niskie, nie mniej jednak mogą one wystąpić.

Dlaczego wypełnienia amalgamatowe budzą tak wielkie kontrowersje?

Odpowiedź na to pytanie jest bardzo prosta, a chodzi tutaj mianowicie o ich skład. Amalgamat stomatologiczny zawiera w swoim składzie rtęć, która jest metalem o bardzo wysokim stopniu toksyczności. Dodatkowo plomby amalgamatowe stosowane w leczeniu próchnicy osłabiają zęba, przez konieczność agresywnej preparacji ubytku z dużym marginesem zdrowych tkanek. Tymczasem nowoczesne wypełnienia kompozytowe wymagają jedynie dokładnego usunięcia próchnicy. Dlatego w dzisiejszych czasach wybierz plombę światłoutwardzalną.

Czy wypełnienia amalgamatowe są darmowe?

Jest to zasadniczo największa zaleta plomb amalgamatowych. Były one całkowicie refundowane przez NFZ. Trudno więc się dziwić, że tak wiele osób w Polsce posiada właśnie takie plomby. Jednocześnie współcześnie dużo pacjentów wymaga wymiany wypełnień amalgamatowych.

To wszystkie kwestie, które chcieliśmy wyjaśnić w tym artykule dotyczącym plomb amalgamatowych, ich wad oraz zabiegu ich wymiany. Mamy nadzieje, że tekst ten wyjaśnił wszystkie aspekty tego tematu i odpowiedział na nurtujące Państwa pytania. Jeżeli mają Państwo jeszcze jakieś wątpliwości to zapraszamy serdecznie do kontaktu z nami. Chętnie odpowiemy na wszystkie pytania.